NOTATKA Z FILMU CHEMIA ŻYCIA (5) BIAŁKA cz.2 - BUDOWA BIAŁEK

 

 

NOTATKA Z FILMU

CHEMIA ŻYCIA (5) BIAŁKA cz.2 - BUDOWA BIAŁEK

Budowa białka
Białka są zbudowane z aminokwasów - których jest około 20
Aminokwas: centralny atom węgla + grupa NH2 + grupa COOH + łańcuch boczny [R]
Łańcuch boczny może mieć różny charakter chemiczny
w związku z tym aminokwasy dzielą się na:

- kwasowe (więcej COOH)
- zasadowe (więcej NH2)
- obojętne: polarne i niepolarne

Wiązanie peptydowe
Powstaje między grupą aminową i karboksylową dwóch aminokwasów. W ten sposób aminokwasy łączą się w łańcuchy, stworzone z różnych kombinacji aminokwasów

Nazewnictwo

łańcuch krótszy niż 100 aminokwasów = peptyd

łańcuch dłuższy niż 100 aminokwasów = białko

*Peptydy też mają wiele ważnych funkcji - np. hormony


Rodzaje białek:

podział ze względu na kształt: 

fibrylarne (nitkowate np kolagen, keratyna, fibrynogen)

globularne (bardziej kuliste np. albuminy, globuliny, histony)

Podział we względu na skład na:

białka proste - składają się z samych aminokwasów
białko złożone - ma dodatkowo element niebiałkowy, np:

• glikoproteiny - z cukrem (interferon)
• fosfoproteiny - z resztą fosforanową (kazeina)
• lipoproteiny - z tłuszczem (LDL i HDL)
• metaloproteiny - z atomem metalu (ferrytyna)
• hemoproteiny - z cząsteczką barwnika (hemoglobina)
• nukleoproteiny - z kwasem nukleinowym (białka rybosomów)

Opisywanie budowy białka
kolejne stopnie rzędowości umożliwiają precyzyjny opis budowy białka:

Struktura I-rzędowa - to kolejność aminokwasów w łańcuchu

Struktura II-rzędowa - to występowanie alfa-helisy i/lub beta-harmonijki

Struktura III-rzędowa - to pozwijanie łańcucha dzięki różnym oddziaływaniom między jego odcinkami (wiązania jonowe, wodorowe, mostki S-S, etc.)

Struktura IV-rzędowa (opcjonalna) - to położenie łańcuchów względem siebie 

Funkcja białka związana jest ściśle z jego budową (kształtem)
konkretne białko dopasowuje się kształtem do właściwego sobie substratu/ów
dlatego ->
Utrata kształtu = utrata funkcji białka
białko o zmienionym kształcie przestaje pasować do substratu

Koagulacja - zachodzi np. pod wpływem soli metali lekkich
jest procesem odwracalnym
DYI: białko jajka (surowe) + sól kuchenna

Denaturacja - zachodzi np. pod wpływem soli metali ciężkich, wysokiej temperatury
nieodwracalne zniszczenie struktury białka
DYI: jajko na twardo