NOTATKA Z FILMU CHEMIA ŻYCIA (6) TŁUŚCIUTKIE LIPIDY

 

NOTATKA Z FILMU

CHEMIA ŻYCIA (6) TŁUŚCIUTKIE LIPIDY
 

Lipidy - budowa cząsteczkowa

lipidy to estry glicerolu i kwasów tłuszczowych:

- glicerol - alkohol o trzech grupach hydroksylowych (OH) 

- kwasy tłuszczowe - to długie łańcuchy wodorowęglowe z grupą karboksylową na końcu; mogą być nasycone (brak podwójnych wiązań) i nienasycone

Wiązanie estrowe - powstaje między grupą hydroksylową glicerolu a grupą karboksylową kwasu tłuszczowego

Klasyfikacja lipidów

- proste:

• właściwe (obojętne),
• woski

- złożone

• fosfolipidy
• glikolipidy

- izoprenowe

• steroidy
• karotenoidy

*to jest podział bardzo uproszczony!

Tłuszcze obojętne (właściwe) - to po prostu estry glicerolu i kwasów tłuszczowych 

Funkcje: tkanka tłuszczowa (sadełko :3 ) - rezerwa energetyczna, termoizolacja

Woski - bardzo złożone lipidy, skomplikowana budowa
Funkcje: ochronne - u roślin i zwierząt, ochrona przed wysychaniem, utratą wody ale też nasiąkaniem

Tłuszcze złożone - fosfolipidy i glikolipidy; do glicerolu dołączona reszta cukrowa lub reszta fosforanowa   + cholina ; dlatego mają charakter amfipatyczny (biegun hydrofobowy i biegun hydrofilowy)
Funkcje: tworzą błony komórkowe wraz z glikokaliksem

Lipidy izoprenowe - najbardziej skomplikowane cząsteczki wśród lipidów; składają się głównie z podjednostek izoprenu połączonych w różnych kombinacjach.
wśród lipidów izoprenowych wyróżniamy np:
- steroidy - zawsze 4-pierścieniowa struktura; np. estradiol, kortyzon, cholesterol
- karotenoidy - dłuuuuugie polimery izoprenu; dla roślin - barwniki pomocnicze; dla nas - antyoksydanty

Cholesterol - klasyczny steroid

Steroidy - funkcje na przykładzie cholesterolu:

1. wchodzi w skład błon komórkowych zwierząt, stabilizując je

2.  z cholesterolu syntetyzowane są kwasy żółciowe – składniki żółci,

3. z cholesterolu wytwarzane są hormony steroidowe – czyli hormony płciowe i hormony kory nadnerczy,

4. z cholesterolu powstaje witamina D

NOTATKA Z FILMU CHEMIA ŻYCIA (5) BIAŁKA cz.2 - BUDOWA BIAŁEK

 

 

NOTATKA Z FILMU

CHEMIA ŻYCIA (5) BIAŁKA cz.2 - BUDOWA BIAŁEK

Budowa białka
Białka są zbudowane z aminokwasów - których jest około 20
Aminokwas: centralny atom węgla + grupa NH2 + grupa COOH + łańcuch boczny [R]
Łańcuch boczny może mieć różny charakter chemiczny
w związku z tym aminokwasy dzielą się na:

- kwasowe (więcej COOH)
- zasadowe (więcej NH2)
- obojętne: polarne i niepolarne

Wiązanie peptydowe
Powstaje między grupą aminową i karboksylową dwóch aminokwasów. W ten sposób aminokwasy łączą się w łańcuchy, stworzone z różnych kombinacji aminokwasów

Nazewnictwo

łańcuch krótszy niż 100 aminokwasów = peptyd

łańcuch dłuższy niż 100 aminokwasów = białko

*Peptydy też mają wiele ważnych funkcji - np. hormony


Rodzaje białek:

podział ze względu na kształt: 

fibrylarne (nitkowate np kolagen, keratyna, fibrynogen)

globularne (bardziej kuliste np. albuminy, globuliny, histony)

Podział we względu na skład na:

białka proste - składają się z samych aminokwasów
białko złożone - ma dodatkowo element niebiałkowy, np:

• glikoproteiny - z cukrem (interferon)
• fosfoproteiny - z resztą fosforanową (kazeina)
• lipoproteiny - z tłuszczem (LDL i HDL)
• metaloproteiny - z atomem metalu (ferrytyna)
• hemoproteiny - z cząsteczką barwnika (hemoglobina)
• nukleoproteiny - z kwasem nukleinowym (białka rybosomów)

Opisywanie budowy białka
kolejne stopnie rzędowości umożliwiają precyzyjny opis budowy białka:

Struktura I-rzędowa - to kolejność aminokwasów w łańcuchu

Struktura II-rzędowa - to występowanie alfa-helisy i/lub beta-harmonijki

Struktura III-rzędowa - to pozwijanie łańcucha dzięki różnym oddziaływaniom między jego odcinkami (wiązania jonowe, wodorowe, mostki S-S, etc.)

Struktura IV-rzędowa (opcjonalna) - to położenie łańcuchów względem siebie 

Funkcja białka związana jest ściśle z jego budową (kształtem)
konkretne białko dopasowuje się kształtem do właściwego sobie substratu/ów
dlatego ->
Utrata kształtu = utrata funkcji białka
białko o zmienionym kształcie przestaje pasować do substratu

Koagulacja - zachodzi np. pod wpływem soli metali lekkich
jest procesem odwracalnym
DYI: białko jajka (surowe) + sól kuchenna

Denaturacja - zachodzi np. pod wpływem soli metali ciężkich, wysokiej temperatury
nieodwracalne zniszczenie struktury białka
DYI: jajko na twardo

NOTATKA Z FILMU CHEMIA ŻYCIA (4) BIAŁKA cz.1 - FUNKCJE BIAŁEK

 

 

NOTATKA Z FILMU 

CHEMIA ŻYCIA (4) BIAŁKA cz.1 - FUNKCJE BIAŁEK

Na białkach opiera się funkcjonowanie wszystkich organizmów - świadczy o tym m.in. fakt, że
DNA czyli “instrukcja życia” zawiera tylko informacje o białkach

Funkcje białek:

1. Funkcja budulcowa (strukturalna)
Pełnią ją np. keratyna i kolagen (skóra, tkanki łączne), białka histonowe

2. Funkcja transportowa - przez błony komórkowe
Białka tworzące pompy protonowe, kanały jonowe i inne przenośniki

3. Funkcja transportowa - w obrębie organizmu
Np. hemoglobina, transferyna, albuminy

4. Funkcja odpornościowa
Pełnią ją np. przeciwciała i globuliny we krwi

5. Funkcja sygnałowa (przekaźnikowa)
Pełnią ją np. neurotransmitery w układzie nerwowym i wiele hormonów

6. Funkcja zapasowa (ale nie u zwierząt)
Białka stanowiące materiał zapasowy to np. ziarna aleuronowe u roślin

7. Funkcja enzymatyczna
Np. enzymy trawienne i enzymy katalizujące reakcje w komórkach

8. Funkcja magazynująca
Np. mioglobina (magazyn tlenu), ferrytyna (magazyn żelaza)

9. Funkcja motoryczna
Rzęski i wici oraz mięśnie zbudowane są z włókien białkowych

Dlaczego właśnie białka są tą podstawą budowy i funkcjonowania organizmów?
wynika to z ich budowy. . . 

[patrz -> następny odcinek, następna notatka]