NOTATKA Z FILMU CYTOLOGIA (3) TRANSPORT PRZEZ BŁONY KOMÓRKOWE

 

NOTATKA Z FILMU 

CYTOLOGIA (3) TRANSPORT PRZEZ BŁONY KOMÓRKOWE

Czym jest dyfuzja i osmoza?

Dyfuzja - samorzutny ruch cząsteczek

Osmoza - przechodzenie rozpuszczalnika (wody) przez błonę półprzepuszczalną (w biologii - zwykle błonę komórkową)

Błony są półprzepuszczalne - co przez nie przechodzi i jak?
Gazy, woda i małe, polarne cząsteczki - przechodzą bezpośrednio przez błonę - dyfuzja prosta
Glukoza, białka, kwasy nukleinowe itp.- nie przechodzą bezpośrednio przez błonę - są za duże
Jony - nie przechodzą bezpośrednio przez błonę ("zahaczają" plusikiem/minusikiem)

Te większe cząsteczki i jony potrzebują białek kanałowych / nośnikowych - nazywa się to dyfuzja ułatwiona

Transport przez błony:

- bierny:      

    dyfuzja prosta
    dyfuzja ułatwiona

- aktywny

Transport aktywny - wbrew gradientowi stężeń - wymaga nakładu energii

Rodzaje roztworów i co się w nich dzieje:
Roztwór izotoniczny - stężenie substancji rozpuszczonych wewnątrz = na zewnątrz. Komórki nie zmieniają stanu, woda przepływa równomiernie w obie strony.

Roztwór hipertoniczny - stężenie substancji rozpuszczonych na zewnątrz WYŻSZE niż wew. Woda wypływa z komórki; kom zwierzęca - obkurczanie, kom roślinna - plazmoliza

Roztwór hipotoniczny - stężenie substancji rozpuszczonych na zewnątrz NIŻSZE niż wew. pęcznienie komórek przez napływ wody (pękanie kom zwierzęcej)

Rodzaje pobierania i wydalania substancji przez komórkę, za pośrednictwem pęcherzyków

Endocytoza - pobieranie do komórki

   - fagocytoza - duże cząstki np całe komórki - np nasze makrofagi zjadające bakterie

   - pinocytoza - małe cząstki, np cząsteczki cukrów, aminokwasów, np przez komórki jelita

Egzocytoza - usuwanie z komórki np niestrawionych  resztek, ale też np hormonów, enzymów, potrzebnych poza komórką

NOTATKA Z FILMU CYTOLOGIA (2) BUDOWA BŁON BIOLOGICZNYCH

 

NOTATKA Z FILMU

CYTOLOGIA (2) BUDOWA BŁON BIOLOGICZNYCH

Po co w ogóle te błony?
bariera + łączność

Budowa błony komórkowej
składniki: fosfolipidy + glikolipidy (razem tworzą dwuwarstwę lipidową z glikokaliksem) + białka
błona jest półpłynna (nie jest sztywną barierą, błony mogą się zlewać ze sobą)

Białka błonowe

lipoproteiny - mają resztę lipidową, może pomagać kotwiczyć się w lipidowej błonie, 

glikoproteiny - mają resztę cukrową

 

W jaki sposób białka tkwią w błonie:
integralne - zakotwiczone bezpośrednio w warstwie lipidowej

integralne transbłonowe - przechodzą na wylot przez błonę

powierzchniowe - związane z białkami integralnymi

Rola białek błonowych
Białka błonowe mogą:
- być receptorami
- wzmacniać mechanicznie błonę
- działać jako kanały, przenośniki, pompy itp
- być enzymami
- brać udział w reakcjach odpornościowych (MHC, prezentacja antygenu)

Błony komórkowe są asymetryczne - glikokaliks tylko od zewnątrz

Błony są półprzepuszczalne - czyli przepuszczalne selektywnie

Podsumowanie:

- błony komórkowe zbudowane są z fosfolipidów, glikolipidów, cholesterolu, białek i cukrów (reszt cukrowych)

- są półpłynne

- są asymetryczne (glikokaliks od zewnątrz)

- są półprzepuszczalne

NOTATKA Z FILMU CYTOLOGIA (1) PODSTAWY BIOLOGII KOMÓRKI

 

NOTATKA Z FILMU

CYTOLOGIA (1) PODSTAWY BIOLOGII KOMÓRKI

Teoria komórkowa Schleidena i Schwanna (i Remaka) - wszystko składa się z komórek; każda komórka pochodzi z już istniejącej komórki („omnis cellula e cellula”)

Komórki (i całe organizmy) dzielą się na:

- prokariotyczne - nie mają jądra komórkowego; bakterie i archeony

- eukariotyczne - mają jądro komórkowe; pozostałe organizmy

 

Czym się różnią poza tym?
Prokarionty - minimum zawartości (praktycznie brak organelli) maksimum możliwości

Eukarionty - mają wszystko co tylko można mieć (wszystkie możliwe organella)

 

Rozmiary komórek
Prokarionty znacznie mniejsze (z nielicznymi wyjątkami) - około kilku mikrometrów

Eukarionty: większe, średnio 10-100 mikrometrów

Dlaczego komórki są małe?
2x większa objętość ≠ 2x większa powierzchnia
powierzchnia wzrasta nieproporcjonalnie do objętości - mała komórka ma stosunkowo dużą powierzchnię. Im jest większa na objętość, tym jej powierzchnia jest mniejsza w stosunku do tej objętości. A co za tym idzie - tym większy problem z efektywną wymianą substancji i zaspokojeniem potrzeb komórki.

Kształty komórek - są bardzo różne. Rozciągnięcie komórki, pofałdowanie jej powierzchni, poprawia stosunek powierzchni do objętości.

Rodzaje zależności międzykomórkowych

- jednokomórkowce (większość organizmów na Ziemi)

- formy kolonijne - “Razem a jednak osobno”...

- organizmy wielokomórkowe - nowa jakość życia; tkankowce i plechowce (plechy i bebechy)

Tkankowe organizmy wielokomórkowe - “beze mnie nie znaczysz już nic…” - specjalizacja komórek na tkanki i narządy umożliwia zaawansowaną budowę i nowe możliwości, ale powoduje, że komórki są od siebie zależne i nie mogą funkcjonować osobno poza organizmem.

NOTATKA Z FILMU CHEMIA ŻYCIA (7) KWASY NUKLEINOWE

 

NOTATKA Z FILMU

CHEMIA ŻYCIA (7) KWASY NUKLEINOWE

 
Kwasy nukleinowe to bardzo długie polimery, złożone z podjednostek - nukleotydów. (DNA człowieka - około 3 mld par nukleotydów)

W organizmach występują dwa rodzaje kwasów nukleinowych - DNA i RNA

Kwasy nukleinowe zbudowane są z 4 (5) nukleotydów deoksyrybonukleinowych (DNA), albo rybonukleinowych (RNA). Nukleotyd składa się z:
- reszty fosforanowej
- cukru 5-węglowego
- zasady azotowej

Rodzaje wiązań w nukleotydzie:
wiązanie estrowe - między cukrem a resztą fosforanową
wiązanie N-glikozydowe - między cukrem a zasadą azotową

Nukleotydy łączą się ze sobą w łańcuch (nić) poprzez wiązania fosfodiestrowe.

Nukleotydy różnią się między sobą zasadą azotową
zasady purynowe (2-pierścieniowe): guanina i adenina
pirymidynowe (1-pierścieniowe): cytozyna, tymina i uracyl

Różnice między DNA a RNA: 

- RNA jest jednoniciowe, DNA - podwójna helisa 

- w RNA ryboza zamiast deoksyrybozy

- w RNA uracyl zamiast tyminy

W DNA nici łączą się ze sobą poprzez wiązania wodorowe (łatwe zrywanie i łączenie) zgodnie z regułą komplementarności zasad azotowych ↓

Reguła komplementarności - zasady azotowe zawsze występują w parach:
adenina - tymina
guanina - cytozyna

Reguła Chargaffa - (wynika z reguły komplementarności) w cząsteczce DNA ilość adeniny = ilości tyminy a ilość guaniny = ilości cytozyny.

Gdzie się znajduje DNA?
komórka eukariotyczna: jądro, mitochondria i chloroplasty
komórka prokariotyczna: genofor leżący w nukleoidzie i plazmidy

Jaką rolę pełni DNA?
Zawiera informację na temat wszystkich białek organizmu i kontroluje ich ekspresję - czyli umożliwia rozwój i funkcjonowanie organizmu.

RNA - występuje w postaci kilku rodzajów, wszystkie są związane z syntezą białka. 

Rodzaje RNA:

- mRNA - informacyjny RNA - przenosi informację o budowie białka z jądra do cytoplazmy
- tRNA - transportujący RNA - dostarcza aminokwasy do syntezy białka
- rRNA - rybosomalny RNA - wraz z białkami tworzy rybosomy

Gdzie się znajduje RNA?
tam gdzie zachodzi któryś z etapów syntezy białka - jądro i cytoplazma