NOTATKA Z FILMU CYTOLOGIA (8) POZOSTAŁE ORGANELLA cz.2 RYBOSOMY, LIZOSOMY, PEROKSYSOMY, WAKUOLE

 

NOTATKA Z FILMU

CYTOLOGIA (8) POZOSTAŁE ORGANELLA cz.2  RYBOSOMY, LIZOSOMY, PEROKSYSOMY, WAKUOLE

Rybosomy (nie zalicza się do organelli; tzw struktury komórkowe, lub rybozymy) 

- budowa: rRNA + białka; dwie podjednostki - mała i duża; brak błony. Podjednostki powstają w jąderku, przechodzą do cytoplazmy i tam składają się razem na czas działania.

- funkcja: biosynteza białek (łańcuchów polipeptydowych) na podstawie DNA

- lokalizacja: ER szorstkie, cytoplazma, mitochondria, chloroplasty, błona wakuoli; występują u prokariontów i u eukariontów (białka są potrzebne każdemu organizmowi)

 

Lizosomy 

- budowa: pęcherzyki błonowe, w środku enzymy trawienne; w ich błonach pompy protonowe - utrzymywanie niskiego pH wewnątrz - optymalnego dla działania enzymów trawiennych. Dzięki temu nie działają one poza lizosomami. 

- występowanie: komórkach zwierzęcych i u części protistów

- funkcja: rozkład (trawienie) różnych związków organicznych, zużytych organelli itd. Łączą się z pęcherzykami powstającymi w endocytozie, wlewają tam swoje enzymy trawienne (lizosom wtórny)

 

Peroksysomy

- budowa: też pęcherzyki błonowe zawierające enzymy, oksydazy, przeprowadzające reakcje utleniania

- funkcje: reakcje utleniania; ważnym enzymem jest katalaza unieszkodliwiająca reaktywny (niebezpieczny) nadtlenek wodoru powstający w czasie utleniania różnych związków.

 

Glioksysomy

- występowanie: Tylko u roślin i niektórych grzybów
- funkcja: przekształcanie lipidów w cukry, głównie podczas kiełkowania - cukry potrzebne do wzrostu jako energia i materiał budulcowy

 

Wakuola

- budowa - też błonowy pęcherzyk, ale bywa bardzo duża, u roślin może zajmować 90% komórki wakuole roślinne mogą zawierać:

wodę (główna funkcja u roślin, nawodnienie tkanek, utrzymywanie turgoru komórek)

związki organiczne zapasowe
glikozydy, alkaloidy (toksyny, mają odstraszać zwierzęta od zjadania liści)
garbniki (nadają cierpki smak, również odstraszacz)
odpady metaboliczne (z braku układu wydalniczego)
enzymy trawienne
barwniki (flawony, antocjany)

 

Wakuole (wodniczki) u protistów
- pokarmowe - odpowiednik lizosomów, trawienie pokarmu

- tętniące - u słodkowodnych wypompowywanie nadmiaru wody, równowaga osmotyczna