NOTATKA Z FILMU CYTOLOGIA (9) ŚCIANA KOMÓRKOWA I POŁĄCZENIA MIĘDZYKOMÓRKOWE

 

NOTATKA Z FILMU

CYTOLOGIA (9) ŚCIANA KOMÓRKOWA I POŁĄCZENIA MIĘDZYKOMÓRKOWE

Kto ma ścianę komórkową i z czego zbudowaną?

- bakterie - mureina, to peptydoglikan, substancja charakterystyczna tylko dla bakterii
- grzyby - chityna, polisacharyd zbudowany ze zmodyfikowanej glukozy (glukozamina - glukoza z dołączoną resztą aminową)
- rośliny, protisty (te roślinopodobne) - polisacharydy, głównie celuloza

Związek budowy z funkcją
główna funkcja to nadawanie komórce wytrzymałości mechanicznej ("szkielet" rośliny, ochrona komórek przed pękaniem gdy pęcznieją wodą) - więc ściana musi być zbudowana z wytrzymałych mechanicznie substancji.

Ściana komórkowa roślin - skład
skład to głównie celuloza stanowiąca "szkielet" ściany, oraz inne polisacharydy typu hemicelulozy, lignina, pektyny, oraz białka; proporcje tych związków są różne w zależności czy jest to ściana pierwotna czy wtórna.

Ściana komórkowa pierwotna - u młodych, rosnących komórek; mniej celulozy, nieregularna, więcej “wypełniaczy” (typu pektyny, hemicelulozy i inne wielocukry, oraz biała)

Ściana komórkowa wtórna - u dojrzałych komórek, które kończą swój wzrost; zawiera więcej celulozy, bardziej regularna struktura, mniej “wypełniaczy”

Dodatkowe składniki ściany - inkrustacje
- to dodatkowe substancje odkładane pomiędzy włóknami celulozy;
- głównie wzmocnienie mechaniczne;
- np. lignina, krzemionka

Dodatkowe składniki ściany - adkrustacje
- to dodatkowe substancje odkładane na zewnątrz ściany komórkowej;
- głównie impregnacja i ochrona przed utratą wody;
- np. kutyna (liście), suberyna (korek)
- również śluzy i gumy naturalne (śluz na nasionach, lateks)


Połączenia międzykomórkowe - funkcje ogólnie:

- umożliwiają kontakt komórek (wymianę substancji)]

- i / lub wiążą ze sobą sąsiadujące komórki, “sklejają” je

Połączenia międzykomórkowe u roślin
Blaszka środkowa - mocno spaja ze sobą sąsiadujące komórki, ich ściany; składa się z pektyn i tym podobnych substancji pełniących funkcję kleju;

Plazmodesmy - otworki w ścianach komórkowych, łączą cytoplazmy sąsiadujących komórek, mogą przez nie przechodzić duże cząstki (kontakt); umożliwiają też rozprzestrzenianie się wirusów między komórkami rośliny (co minus. dla rośliny).

Połączenia międzykomórkowe u zwierząt
Złącza szczelinowe - odpowiednik plazmodesm, występują w nich białkowe tuneliki - koneksony - umożliwiające wymianę małych cząsteczek między komórkami

Desmosomy - “zatrzaski” spinające komórki ze sobą - nadają bardzo dużą wytrzymałość mechaniczną, na rozciąganie np. naskórkowi; odchodzą od nich filamenty pośrednie.

Połączenia ścisłe - "zakaz wjazdu", uszczelniają warstwę komórek spinając ze sobą błony komórkowe w szczytowej części komórek np. nabłonka jelita

Podsumowując (połączenia międzykomórkowe)
u roślin:
- blaszka środkowa - spajanie
- plazmodesmy - kontakt

u zwierząt:
- desmosomy - spajanie
- złącza szczelinowe (te z koneksonami) - kontakt
- połączenia ścisłe (zamykające) - spajanie