NOTATKA Z FILMU CHEMIA ŻYCIA (3) WĘGLOWODANY CZYLI CUKRY

 

 

NOTATKA Z FILMU 

CHEMIA ŻYCIA (3) WĘGLOWODANY CZYLI CUKRY

(Przepraszam, za niejednolite formatowanie/wycięcia, ale to się robi automatycznie i nie jestem w stanie tego doprowadzić do porządku :< ) 

Węglowodany = cukry = sacharydy

Co to są węglowodany?
łańcuch węglowy + grupy hydroksylowe (OH) + grupa aldehydowa (COOH) lub ketonowa (COH) (aldozy i ketozy)

Postać “biologiczna” cukrów - czyli występująca w roztworach - jest cykliczna (dlatego rysujemy je jako pierścienie)

Jaką rolę pełnią węglowodany?
1. Funkcja odżywcza - jako źródło energii i materiał zapasowy 🔋
2.  Funkcja strukturalna - materiał budulcowy 🏠

Podział węglowodanów ze względu na ich budowę:

- cukry proste (monosacharydy)
- wielocukry (polisacharydy)
- dwucukry (disacharydy)

—---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Cukry proste

właściwości:

• dobrze rozpuszczalne w wodzie,

• słodkie w smaku,

• aktywne osmotycznie,

• łatwo przechodzą przez błony komórkowe
  
  podział:
  Ze względu na liczbę atomów węgla wyróżniamy:
  triozy (3) - aldehyd glicerynowy, dihydroksyaceton
  pentozy (5) - ryboza i deoksyryboza
  heksozy (6) - glukoza, fruktoza, galaktoza
  
  Glukoza:

• podstawowe źródło energii, zwłaszcza dla układu nerwowego

• produkt fotosyntezy

• z niej składają się wszystkie wielocukry.
  
  Fruktoza:

• cukier owocowy - miód, owoce, nektar

—--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 

Dwucukry - disacharydy - powstają z połączenia dwóch cukrów prostych

Sacharoza = fruktoza + glukoza
Postać transportowa cukrów w roślinach

Laktoza = galaktoza + glukoza
Cukier mleczny - występuje w mleku ssaków

Maltoza = glukoza + glukoza
Brak specyficznego występowania. Produkt rozkładu np. skrobi

—-----------------------------------------------------------------------------------------------------------
Wielocukry - polisacharydy
Wszystkie zbudowane są z podjednostek glukozy połączonych na różne sposoby (wielocukry są polimerami glukozy).
Glukoza może występować w postaci alfa- lub beta-glukozy

rodzaje i ich funkcje
materiał zapasowy - skrobia i glikogen - polimery alfa-glukozy
materiał budulcowy - celuloza i chityna - polimery beta-glukozy
Posiadamy tylko enzym alfa-glukozydazę! - dlatego trawimy tylko skrobię i glikogen

     Skrobia:

• wielocukier zapasowy u roślin
• polimer alfa-glukoz (wiązania alfa-glikozydowe)

• składa się z amylozy i amylopektyny
  Występowanie - materiał zapasowy u roślin - w bulwach, nasionach (ziarnach) itd.
   

  Glikogen:

• wielocukier zapasowy u zwierząt i grzybów

• też polimer alfa-glukoz

• mocno rozgałęzione cząsteczki
  

  Występowanie - materiał zapasowy u grzybów i zwierząt (mięśnie i wątroba)

  
  Skrobia i glikogen - związek budowy z funkcją
  Więcej końców w cząsteczce -> szybsze uwalnianie energii (z glikogenu)
  
  

  Celuloza:

• główny materiał budulcowy roślin
• polimer beta-glukoz (wiązania beta-glikozydowe)
• długie, nierozgałęzione łańcuchy, tworzą włókna

Występowanie - ściany komórkowe roślin

    Chityna:

• materiał budulcowy u grzybów i stawonogów
• polimer beta-glukozaminy (wiązania beta-glikozydowe)
•  Występowanie - ściany komórkowe grzybów i skórek u stawonogów (pancerz/ szkielet zew.)

—---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Wykrywanie mono- i polisacharydów w materiale biol.
1. wykrywanie skrobi - płyn Lugola - brązowy -> granatowy
2. wykrywanie cukrów prostych - odczynnik Fehlinga I i II (lub Trommera, lub Benedicta) - niebieski -> podgrzanie -> czerwony